เทอร์คอยส์ หรือเรียกว่า พลอยสีขี้นกการเวก คำว่า “TURQUOISE” มาจากภาษาฝรังเศสว่า “PIERRE TURQUOISE”  หมายถึง TURKISH STONE  เนื่องจากพบครั้งแรกที่เปอร์เซียแล้วนำไปสู่ยุโรปโดยผ่านประเทศตุรกี

เทอร์คอยส์  เป็นอัญมณีชนิดแรกๆ ของโลกที่มนุษย์เห็นคุณค่าและชื่นชมความสวยงาม โดยชาวเมโสโปเตเมีย(หรือชาวอิรักในปัจจุบัน) ได้นำเทอร์คอยส์ มาตัด ฝน และขัดเงา ทำเป็นลูกปัดมานานประมาณ 5,000 ปีก่อนคริสตกาล ดังหลักฐานที่พบจากใต้ดินของเมืองโบราณในอียิปต์ ได้มีการค้นพบสร้อยคอที่ทำด้วย เทอร์คอยส์ ในหลุมฝังศพซึ่งมีอายุประมาณ 3,500 ปีก่อนคริสตกาล อาจกล่าวได้ว่า เทอร์คอยส์ เป็นอัญมณประจำชาติของอิหร่าน ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิด เทอร์คอยส์ แห่งแรกๆ ของโลก ชาวอิหร่านนำเทอร์คอยส์ ไปประดับบัลลังก์กริช  ด้ามดาบ เครื่องประดับของม้า  ชามอ่าง  ถ้วย และเครื่องตกแต่งอื่น ๆ

ในสมัยก่อนเชื่อกันว่า เทอร์คอยส์ เป็นหินแห่งความโชคดีนำความสำเร็จมาให้ทั้งในด้านความรักและการเงิน ผู้ที่ได้สวมใส่ เทอร์คอยส์ จะมีโชคดี ชาวอินเดียนแดงเชื่อว่า เป็นอัญมณีที่มีคุณค่าสูงสามารถนำมาทำเป็นเครื่องรางของขลังได้ เนื่องจากสีของ เทอร์คอยส์ เป็นสัญลักษณ์ “อย่าลืมฉัน” ในยุควิกทอเรียจึงใช้เครื่องประดับ เทอร์คอยส์ แสดงถึงความซาบซี้งหรือสะเทือนอารมณ์ ตั้งแต่งศตวรรษที่ 7 ได้มีการนำเอาชิ้นส่วนของ เทอร์คอยส์ ที่ประดับแต่ละตอนของพระคัมภีร์อัลกุรอานของอิสลามมาสะสมไว้เป็นเครื่องราง

ชาวเปอร์เซีย(อิหร่าน) มีความเชื่อว่าใครก็ตามที่เห็นพระจันทร์ข้างขึ้นบนผิวของเทอร์คอยส์ แสดงว่าผู้นั้นจะมีโชคดี และใช้ เทอร์คอยส์ ป้องกันความชั่วร้าย อินเดียนแดงเผ่านาวายอส มีความเชื่อว่า ถ้าโยนชิ้นส่วนของ เทอร์คอยส์ ลงไปในแม่น้ำในขณะที่กำลังสวดอ้อนวอนขอฝนจะทำให้ฝนตกลงมาได้ อินเดียนแดงเผ่าอาปาเช มีความเชื่อว่าถ้าฝัง เทอร์คอยส์ ไว้ที่ด้านปืนและธนู จะช่วยให้ยิงปืนและธนูแม่นยำยิ่งขึ้น ในศตวรรษที่ 13 ชาวเปอร์เซียยังใช้ เทอร์คอยส์ เป็นของขลังป้องกันการตกม้า นอกจากนั้น คนโบราณในหลายประเทศยังเชื่อว่า เทอร์คอยส์ ใช้ป้องกันสัตว์เลื้อยคลาน ป้องกันยาพิษ และโรคที่เกี่ยวกับดวงตา เทอร์คอยส์ เป็นอัญมณีประจำเดือนเกิด ธันวาคม และใช้เป็นของขวัญในวันครบรอบแต่งงานปีที่ 10 อีกด้วย

แหล่งที่พบ "เทอร์คอยส์"

แหล่ง เทอร์คอยส์ ที่มีชื่อเสียง ได้แก่ อิหร่าน สหรัฐอเมริกา เม็กซิโก จีน อาร์เมเนีย คาซัคสถาน รัสเซีย ออสเตรเลีย และบราซิล

"เทอร์คอยส์" ชนิดต่างๆ ที่เรียกกันในท้องตลาด

เปอร์เชี่ยน   เป็น เทอร์คอยส์ ที่มีคุณภาพดีที่สุดจากประเทศอิหร่าน มีสีฟ้าปานกลาง มีรูพรุนเล็กน้อย สามารถขัดผิวมันได้ดี

อเมริกันหรือเม็กซิกัน  มีทั้งสีฟ้าอ่อน สีฟ้าแกมเขียวถึงสีเขียวแกมฟ้า ค่อนข้างมีรูพรุน

อียิปเปี้ยน  มีสีฟ้าแกมเขียวถึงแกมเหลือง

สไปเดอร์เว็ป  เป็น เทอร์คอยส์ ที่มีสายแร่สีดำคล้ายลวดลายที่ผิว

การเลือกซื้อ "เทอร์คอยส์"

เทอร์คอยส์  คุณภาพดีควรมีสีฟ้าสด เนื้อแน่น ไม่มีรูพรุน และมีผิวเรียบมัน ให้พิจารณาสีและลักษณะของเนื้อ เทอร์คอยส์ สีที่ดีต้องเป็นสีฟ้าสดและสีฟ้าอ่อนรองลงมา หากเป็นสีฟ้าแกมเหลือง แกมเขียวถือว่าเป็นสีที่ไม่สวย จากนั้นให้ดูผิวที่เนียนเรียกและมีลายสายแร่สีน้ำตาลหรือสีดำน้อย และพิจารณารูปแบบการเจียระไนที่ได้สัดส่วน ควรระวังเทอร์คอยส์ สังเคราะห์และเทอร์คอยส์ เลียนแบบ ที่ทำจากแร่ ชนิดอื่น ๆ เช่น ฮาวไลต์ย้อมสี แอมะซอไนต์ เป็นต้น ควรทำการตรวจสอบก่อนการเลือกซื้อกันหน่อยคับ

นอกจากนี้ยังมี เทอร์คอยส์ ที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพหลายรูปแบบเช่น การย้อมสีเพื่อให้มีสดขึ้นหรือมีสีใหม่ หรือ ปกปิดบริเวณที่มีสีขาวหรือสีอ่อน การอุดรอยแตก เป็นการอุดช่องว่างระหว่างผลึกหรือรอยแตกด้วยน้ำมัน พาราฟิน ไข โพลีเมอร์ หรือ สารอื่น ๆ เพื่อปรับปรุงสีเพิ่มความคงทน และป้องกันการเปลี่ยนสี บางครั้งเรียกวิธีการนี้ว่า stabilization การแช่น้ำมัน เป็นเปลี่ยนสีฟ้าเป็นสีเขียว การประกบด้านหลังด้วยแผ่นซีเมนต์ เพื่อเพิ่มความแข็งแรงและเพิ่มน้ำหนักให้มากขึ้น

การดูแลรักษาและข้อควรระวัง

"เทอร์คอยส์"

ไม่ควรใส่เครื่องประดับ เทอร์คอยส์ ประกอบอาหาร เนื่องจากสารไฮโดรคาร์บอนจากควัน ไขมัน และเครื่องปรุงน้ำยาต่างๆ อาจมาเกาะติดผิวและถูกดูดซับเข้าไปในเนื้อ ทำให้สีเทอร์คอยส์ หมองหม่นไป ระมัดระวังในการสวมใส่ ไม่ให้ถูกกระทบกระแทก หรือถูกขูดขีด ทำให้เทอร์คอยส์ เสียหายเป็นรอยหรือแตกร้าวได้  ไม่ควรเก็บเทอร์คอยส์ ไว้รวมกับอัญมณีอื่น ๆ เพราะเทอร์คอยส์ มีความแข็งต่ำ อาจทำให้เกิดการขูดขีดเป็นรอยเสียหายได้ ควรเก็บไว้ในถุงผ้าหรือกล่องแยกที่มีผ้านุ่มรอง หลีกเลี่ยงการโดนแสงสว่างและความร้อนเป็นเวลานาน ทำความสะอาดด้วยผ้าชุบน้ำหมาด ๆ ห้ามใช้เครื่องทำความสะอาดแบบอัลตราโซนิก

อย่าลืมติดตาม  รู้จริงเรื่องอัญมณี กับผมได้ใหม่ในบทความหน้านะคับ...

อ่านบทความก่อนหน้า...

รู้จริงเรื่อง นพเก้าหรือนพรัตน์

รู้จริงเรื่อง โอปอ(OPAL)