รู้จริงเรื่อง พลอยธรรมชาติ (Natural sapphire)

อดีตจนถึงปัจจุบัน อัญมณีและเครื่องประดับจาก พลอยธรรมชาติ ยังคงเป็นสิ่งที่มนุษย์ต้องการและมีความสำคัญมาก ไม่เพียงแค่การประดับตกแต่งร่างกายให้สวยงามเท่านั้น อีกทั้งยังใช้เป็นเครื่องราง ของขลัง ปกป้องคุ้มภัย และในวงการแพทย์ยังใช้อัญมณีบางชนิดเพื่อรักษาโรค ประเทศไทยก็ถือเป็นหนึ่งในแหล่ง พลอยธรรมชาติ ที่สำคัญของโลก ในประเทศไทยได้มีการทำเหมืองพลอยเกิดขึ้นในปี  พ.ศ.2446  ที่อำเภอบ่อไรและอำเภอเขาสมิง จังหวัดตราด ต่อมาก็ได้พบพลอยที่อำเภอท่าใหม่ อำเภอขลุง และอำเภอโป่งน้ำร้อน จังหวัดจันทบุรี ซึ่งได้มีการทำเหมืองต่อเนื่องกันมาไม่ต่ำกว่า 100 ปีมาแล้ว โดยใช้แรงคนขุดเป็นหลัก ต่อมากรมทรัพยากรธรณีได้เปิดให้มีการสัมปทาน โดยใช้เครื่องจักรกลได้เป็นครั้งแรกที่จังหวัดตราดในปี พ.ศ. 2523  พลอยธรรมชาติ ที่ขุดได้ที่จังหวัดตราดและจังหวัดจันทบุรี เรียกกันว่า ทับทิมสยาม (Siamese Ruby) ที่หลาย ๆ คนเคยคุ้นหูกันคับ

ในปัจจุบันการทำเหมืองพลอยทับทิมก็ยังคงมีอยู่ที่อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี แต่เหลือเพียงจำนวนไม่กี่ราย นอกจากนี้ก็ยังมีการทำเหมืองพลอยที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของประเทศไทย  ในอำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี พลอย ที่ขุดพบส่วนใหญ่จะเป็นไพลินและ นิล  และล่าสุดก็ได้มีชาวบ้านไปพบบ่อพลอย แหล่งใหม่ที่ม่อนหินล้านปี อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่ คาดว่าน่าจะเป็นบ่อพลอยบ่อสุดท้ายของประเทศไทยเราแล้วคับ ไม่ว่า พลอยธรรมชาติ จะเกิดขึ้นหลายประเทศในโลกก็ตาม แต่ก็ยังคงไม่เพียงพอต่อต้องการของตลาดผู้นิยมชมชอบอัญมณีอยู่ดี ยิ่งในปัจจุบันมีการใช้เครื่องมือหนักบวกกับเทคโนโลยีที่ทันสมัยเข้ามาเป็นส่วนสำคัญในการทำเมืองพลอย และนี่ก็เป็นหนึ่งเหตุผลที่ทำให้ พลอยธรรมชาติ หมดลงไปอย่างรวดเร็ว

ทุกวันนี้อัญมณีและเครื่องประดับเกือบจะทั้งหมดในตลาดต่างถูกอ้างว่าเป็น"พลอย (sapphire)" ที่มาจากธรรมชาติ อย่างไรก็ดี “พลอย” หรือ “sapphire” ดังกล่าวมักจะไม่ได้รับการเปิดเผยอย่าง “เหมาะสม (proper)” ข้อมูลและที่มา เกี่ยวกับการปรับปรุงคุณภาพ (treatment) ที่ถูกนำไป "ปรับปรุง" มาก่อนจะเป็น พลอย หรือ sapphire ที่เราเห็นเป็นพลอยสำเร็จรูปอย่างสวยงามแล้ว คำว่า “ธรรมชาติ (natural)”ที่ถูกต้องแล้วต้องหมายถึง พลอย หรือ แซฟไฟร์ ที่เกิดจากธรรมชาติใต้พื้นพิภพเท่านั้น ต้องไม่เป็น พลอย ที่เกิดขึ้นโดยน้ำมือมนุษย์สร้างขึ้น (synthetic) หรือ ผ่านการปรับปรุงคุณภาพในห้องแล็ป แต่ประการใดทั้งสิ้น  

สิ่งสำคัญที่เกิดมาพร้อมๆ กับอัญมณีที่เกิดจากธรรมชาติ คือ “สี (color)” และ “ความสะอาด (clarity)” ที่เป็นผลจากองค์ประกอบเคมีที่มีอยู่ในเนื้อพลอยมาแต่ธรรมชาติใต้พื้นพิภพ  “สี (color)” และ “ความสะอาด (clarity)” เป็นมาตรวัดคุณค่าหรือราคาของอัญมณี หากสีหรือความสะอาดของมันถูกนำไปสรรค์สร้างเติมแต่งด้วยกรรมวิธีการเผา (heating process) หรือกรรมวิธีการอื่นใด มันย่อมสูญเสียความเป็นพลอย หรือ อัญมณีที่เกิดแต่โดยธรรมชาติใต้พื้นพิภพไปในทันที พลอยที่ผ่านการเผาปรุงแต่งคุณสมบัติมันจะถูกเรียกว่า “Treated Sapphire” ปัจจุบัน พลอยธรรมชาติ ที่ธรรมชาติสร้างขึ้นจริง ๆ นับวันหาได้ยากยิ่ง...

อย่าลืมติดตาม รู้จริงเรื่องอัญมณี กับผมได้ใหม่ในบทความหน้านะคับ..