รู้จริงเรื่อง มรกต(EMERRALD)

บทความนี้ผมจะพามารู้จักกับอัญมณีอีกชนิดหนึ่ง ที่เป็นอีกหนึ่งอัญมณีในตำนาน นพเก้า ที่เรียกกันคุ้น ๆ หู ว่า เขียวใสแสง มรกต หมายถึง มรกต(Emerald) นั่นเองคับ...

ประวัติ ความเป็นมา และความเชื่อ

"มรกต"

มรกต เป็นแร่เบริล (Beryl) ชนิดหนึ่งที่มีสีเขียวเข้มถึงเขียวเข้มแกมน้ำเงิน มีค่าความแข็งตามสเกลของโมส์เท่ากับ 7-8  ซึ่งเป็นอัญมณีที่ได้รับความนิยมมานาน สวยงามราคาสูง และหายาก มีองค์ประกอบเป็นเบริลเลียมอะลูมิเนียมซิลิเกต สีเขียวเกิดจากธาตุโครเมียมหรือวาเนเดียมหรือทั้งสองธาตุบางแหล่งอาจเกิดจากธาตุเหล็ก  คำว่า “EMERALD” มาจากภาษากรีกว่า “SMARAGDOS” หมายถึง สีเขียว ภาษาละติน “SMARAGDU” ภาษาอังกฤษสมัยกลางเรียกว่า “ESMERALDE” มรกต ที่มีราคาค่อนข้างสูงและมีคุณภาพดีมักมาจากโคลอมเบีย มรกต ในท้องตลาดโดยทั่วไปผ่านการแช่น้ำมันหรือสารอินทรีย์บางชนิดเพื่ออำพลางตำหนิ รอยร้าวภายใน และเพิ่มสีให้ดูสวยงาม มรกต ได้รับความนิยมมิเสื่อมคลาย ยังคงมีคุณค่า และมีราคาสูงตลอดระยะเวลาหลายสิบปีที่ผ่านมา

ในสมัยโบราณชาวอียิปต์ถือว่า มรกต เป็นสัญลักษณ์ของความเป็นอมตะ จึงมักพบว่า มัมมี่ มักสวมสร้อยคอมรกตเพื่อเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นหนุ่มสาวชั่วนิรันดร ชาวคริสต์ถือว่ามรกตเป็นสัญลักษณ์ของการกลับมามีชีวิตใหม่ นอกจากนั้นยังเป็นสัญลักษณ์ของฤดูใบไม้ผลิ ความอุดมสมบูรณ์ ความรักชั่วนิรันดร และการสื่อความรู้สึกของสีเขียวที่เขียวเป็นที่สุดไพลนี นักปราชญ์ชาวโรมันกล่าวว่า มรกต เป็นอัญมณีชนิดเดียวที่ช่วยให้ตาไม่เหนื่อยล้า จักรพรรดิเนโร ทรงฉลองพระเนตรมรกตเวลาทอดพระเนตรการต่อสู้ระหว่างคนกับคนหรือคนกับสัตว์ ซึ่งเป็นกีฬาของชาวโรมันสมัยนั้น และชาวมุสลิมถือว่า มรกต เป็นอัญมณีแห่งสวรรค์

มนุษย์มีความเชื่อเกี่ยวกับ มรกต ว่าทำให้ผู้สวมใส่มีกามารมณ์ดีขึ้น สายตาดีขึ้น เฉลียวฉลาดขึ้น มีอำนาจ เห็นเหตุการณ์ในอนาคตได้ และเป็นเครื่องรางที่ทำให้โชคดี จักรพรรดิ์และจักรพรรดินีและกษัตริย์ของบางประเทศใช้มรกตประดับมงกุฎ ในทางโหราศาสตร์เชื่อว่า มรกต เป็นอัญมณีสำหรับ ผู้ที่เกิดเดือนพฤษภาคม และ ผู้ที่เกิดในราศีกรกฎ(Cancer กลุ่มดาวรูปปู) นอกจากนั้น ตาม “ลิลิตตำราว่าด้วยการเกิดเนาวรัตน์” ที่ประพันธ์โดยหลวงนรินทราภรณ์(พ.ศ. 2353) มีความตอนหนึ่งกล่าวถึงสีของมรกต คือ “ครุฑธิกานต์” ที่มีลักษณะเป็นคุณแก่ผู้สวมใส่คือ สีเขียวใบแค สีขนคอนกแขกเต้า สีปีกแมลงทับ สีใบข้าว สีเขียวดังขนนกดุเหล่า และสีเขียงดังงูเขียว มรกต ที่มีสีดังกล่าวย่อมนำสวัสดิมงคลมาสู่เจ้าของและป้องกันอันตรายจากอสรพิษได้

 แหล่งที่พบ "มรกต"

แหล่ง มรกต ที่สำคัญ คือ โคลอมเบีย แซมเบีย บราซิล รัสเซีย ซิมบับเว อัฟกานิสถาน ปากีสถาน แทนซาเนีย มาดากัสการ์ และอินเดีย เป็นต้น

ชื่อทางการค้า ที่เรียก "มรกต" ในท้องตลาด

สีเขียวที่เรียกว่า สีมรกต นั้น ควรเป็นสีเขียวปานกลางถึงเขียวสดจนถึงสีเขียว
สีเขียวแกมน้ำเงิน มีโทนสีสว่างปานกลาง มรกตซึ่งเป็นที่นิยมและมีราคาสูง ได้แก่

มรกตโคลอมเบีย  มีสีเขียวสดค่อนข้างใส อาจมีสีเหลืองเขียวหรือน้ำเงินเขียวปนเล็กน้อย จัดเป็น มรกต ที่มีสีเขียวสดใส ถือเป็นสีที่สวยที่สุด แต่มักมีมลทินตำหนิรอยแตกร้าว

มรกตแซมเบีย  มีสีเขียวสด เขียวแกมน้ำเงินจนถึงเขียวเข้มแกมม่วง แต่มักพบเหลือบสีเทาปนเสมอ

มรกตบราซิล  มีสีเขียวอ่อนถึงเขียวเข้มปานกลาง มีตำหนิ และมลทินเล็กน้อย

มรกตรัสเซีย  มีสีเขียวแต่ความสดน้อยกว่ามรกตโคลอมเบีย มีสีเหลืองปน

มรกตซานดาวานา เป็นมรกต คุณภาพดี สีเขียวสวยสด แม่มักมีตำหนิ และมีขนาดเล็ก(ไม่เกิน 3 กะรัต)

มรกตแทนซาเนีย สีเขียวแกมเหลือง อาจมีสีเขียวแกมน้ำเงิน บางครั้งมองดูคล้ายมรกตโคลอมเบีย

มรกตกลีบมะเฟือง(Trapiche) มรกตโคลอมเบีย ที่มีลักษณะพิเศษโดยมองในแนวตั้งฉากกับหน้าผลึกหรือมองขนานไปกับแกนผลึก เป็นแท่งผลึกที่มีแกนซึ่งมีแนวแฉกหกแฉกออกมาจากแกนกลางนี้ มีแร่แอลไบต์หรือมลทินสารคาร์บอน ทำให้เกิดสีขาว เทา หรือ ดำ อยู่บริเวณช่องว่างระหว่างแฉกแต่ละแฉก

การเลือกซื้อ "มรกต"

โดยทั่วไปนิยมใช้ มรกต ทำเป็นเครื่องประดับ แหวน สร้อยข้อมือ สร้อยคอ ต่างหู มักใช้ร่วมกับอัญมณีชนิดอื่น ๆ เช่น เพชร โทแพซ หรือ ทับทิม เพราะมีสีสันตัดกับสีเขียวของมรกต สีมรกตที่ดี ควรมีสีเขียวสดปานกลางถึงเขียวเข้ม สีสม่ำเสมอทั่วทั้งเม็ด มีประกายนุ่มนวลเหมือนกำมะหยี่ ไม่มีเหลือบสีเหลือง น้ำเงิน หรือขาวปน มีความสดใส มีมลทินหรือมีรอยแตกร้าวน้อย ทั้งนี้ขึ้นกับรสนิยมและความชอบส่วนบุคคล

มรกต มักนิยมเจียระไนเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าตัดมุมที่เรียกว่า เหลี่ยมมรกต (emerald cut) เพราะโดยธรรมชาติแล้ว มรกต เป็นอัญมณีที่มักมีตำหนิมลทิน มีรอยแตกร้าว มีความเปราะสูง และยังมีค่าดัชนีหักเหของแสงค่อนข้างต่ำ จึงต้องเจียระไนเป็นเหลี่ยมมรกต ซึ่งจะทำให้ประกาย ความสวยงามของสีมากกว่าการเจียระไนแบบเหลี่ยมเกสรหรือเหลี่ยมผสม หาก มรกต มีตำหนิมลทินมากและมีเนื้อทึบ มักเจียระไนแบบหลังเบี้ย

ระวังเลือกซื้ออัญมณีผิดชนิด!!! กันนะคับ อาจเข้าใจผิดหรือถูกหลอกให้ซื้ออัญมณีสีเขียวชนิดอื่นที่ไม่ใช่ มรกต เช่น ฟลูออไรต์สีเขียว โกเมนสีเขียว สปิเนลสังเคราะห์สีเขียว แก้วสีเขียว ทัวรมาลีนสีเขียว เป็นต้น ดังนั้นจึงควรเลือกซื้อจากผู้ขายที่รู้จักหรืออาจตรวจสอบให้แน่ใจก่อนซื้อให้ระวังมรกตสังเคราะห์ ด้วยเทคนิคและวิธีการต่าง ๆ  หลากหลายยี่ห้อจาก อเมริกา รัสเซีย ออสเตรีย ฝรั่งเศส เยอรมันและญี่ปุ่น มรกต ปรับปรุงคุณภาพโดยการแช่ในน้ำมัน หรืออาบเคลือบ เติมเต็มรอยแตกด้วยสารโพลีเมอร์ เพื่อซ่อนรอยแตก ตำหนิต่าง ๆ ทำให้ดูใสขึ้น มีสีเข้มสดขึ้น แต่ไม่คงทน อาจสังเกตได้โดยเอียงหมุนมรกตในแสงที่เหมาะสมเพื่อสังเกตดูความวาบสีรุ้ง สีน้ำเงิน หรือสีเหลืองส้มตามรอยแตก

การดูแลรักษาและข้อความระวัง "มรกต"

การทำความสะอาดมรกต ควรใช้น้ำยาล้างเครื่องประดับหรือน้ำอุ่นผสมกับสบู่เหลวอ่อนๆและปัดทำความสะอาดตามซอกมุมและด้านหลังด้วยแปรงขนนุ่มห้ามล้างด้วยเครื่องทำความสะอาดแบบอัลตราโซนิกเป็นอันขาด ระมัดรระวังการล้าง มรกต ในน้ำสบู่ เพราะมรกตส่วนใหญ่มีรอยแตกร้าวและผ่านการปรับปรุงคุณภาพโดยการแช่น้ำมัน สบู่อาจไปละลายน้ำมันในรอยแตกออกมาได้ ควรทำความสะอาดโดยใช้ผ้าชุบน้ำสบู่เช็ดก่อนแล้วจึงเช็ดด้วยผ้าแห้งหรือใช้น้ำยาเช็ดกระจกพ่นแล้วใช้ผ้าเช็ดตามก็ได้

ไม่ควรสวมใส่เครื่องประดับมรกตขณะออกกำลังกาย หรือทำงานบ้านเพราะการกระทบกระแทกกับของมีคมอาจทำให้เกิดรอยขูดขีดหรือแตกร้อยได้ง่าย  ควรเก็บเครื่องประดับมรกตแยกจากเครื่องประดับอัญมณีอื่น ๆ ในถุงผ้าหรือกล่องแยกชิ้นที่มีผ้าหรือของนุ่มรองรับไว้ภายในอย่าเก็บ มรกต หรือสวมใส่ในที่ร้อน เช่น หน้าเตาไฟ หรือ กลางแจ้ง เพราะความร้อนจะทำให้สารที่อุดในรอยแตกระเหิดไป และทำให้เกิดฝ้าขาวในรอยแตกนั้นได้ ควรหลีกเลี่ยงบริเวณที่อุณหภูมิเปลี่ยนแปลงกะทันหัน และไม่ควรเก็บ มรกต ไว้ในสถานที่ซึ่งมีอุณหภูมิสูงหรือต่ำเกินไป

วันนี้ได้รู้จักอัญมณีสีเขียวสดสวยเป็นธรรมชาติ กับ มรกต ซึ่งเป็นแร่เบริล อีกชนิดหนึ่ง นอกเหนือจาก อะความารีน และ มรกต ยังได้จัดอยู่ในกลุ่มพลอยเนื้อแข็ง 
กันไปแล้ว นะคับ...    วันนี้ขอตัวไปตลาดพลอยก่อนคับ

อย่าลืมติดตาม รู้จริงเรื่องอัญมณี กับผมได้ใหม่ในบทความหน้านะคับ...

อ่านบทความก่อนหน้า...

รู้จริงเรื่อง บุษราคัม (YELLOW SAPPHIRE)

รู้จริงเรื่อง ไพลิน (BLUE SAPPHIRE)